Rusini u Vojvodini: Kulturna bogatstva i zanimljivosti

Rusini su istočnoslovenski narod sa bogatom istorijom i kulturom, nastanjeni u regionu Vojvodina u severnoj Srbiji. Oni su blisko povezani sa Rusima, Belorusima i Ukrajincima, ali imaju i svoju posebnu etničku identitet.

Počeci i doseljavanje

Prvi Rusini su se doselili u Vojvodinu iz severoistočne Ugarske (današnja Slovačka, Zakarpatska Ukrajina i Mađarska) u 18. veku. Habsburška monarhija je pozvala ove pretežno seoske ljude da nasele nenaseljene oblasti i doprinesu razvoju regije. Njihov dolazak je bio značajan za poljoprivredu i ekonomski život Vojvodine.

Status i demografija

Danas, Rusini imaju status nacionalne manjine u Vojvodini, sa oko 14.000 pripadnika prema popisu iz 2011. godine. Najkoncentrisaniji su u opštinama Vrbas, Kula i Žabalj, gde čine značajan deo stanovništva. Naselja sa rusinskom većinom uključuju Ruski Krstur, Kucura i Bikić Do.

Jezik i vera

Rusinski jezik je jedan od šest službenih jezika Vojvodine, pored srpskog, mađarskog, rumunskog, slovaškog i hrvatskog. Kodifikovan je 1923. godine i piše se ćirilicom.

Većina Rusina pripada grkokatoličkoj crkvi, što je jedinstvena grana istočnog hrišćanstva koja priznaje autoritet pape, ali zadržava mnoge tradicije pravoslavnog hrišćanstva.

Obrazovanje i kultura

Rusini imaju dugu tradiciju obrazovanja i bogatu kulturu. Od sredine 18. veka imaju svoje konfesionalne škole gde se nastava odvija na rusinskom jeziku. Danas postoji katedra za rusinski jezik i književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, kao i jedina srednja škola na rusinskom jeziku u Ruskom Krsturu.

Rusinska kultura se odlikuje živom folklornom tradicijom, muzikom, plesom i nošnjom. Rusinski narodni teatar "Đađa" u Ruskom Krsturu je profesionalno pozorište koje neguje i predstavlja rusinsku kulturu kroz predstave i kulturne manifestacije. Festival kulture Rusina i Ukrajinaca "Crvena ruža" je godišnji događaj koji slavi zajedničko kulturno nasleđe ovih dveju srodnih etničkih grupa.

Zanimljivosti

Ruski Krstur, jedno od glavnih rusinskih naselja u Vojvodini, poznato je kao "Malo Kijev" zbog svoje ukrajinske arhitekture i pravoslavnih crkava.

Tradicionalna rusinska kuhinja uključuje jela poput "piroške", "holupki" i "paljenke", koje su slične ukrajinskim i poljskim specijalitetima.

Svaki peti pehar vina proizvedenog u Vojvodini potiče iz vinograda rusinskih porodica.

Rusinski jezik ima jedinstvene dijalekte i akcente koji variraju u zavisnosti od regiona.